Vetten

 

Vetten zijn naast eiwitten en koolhydraten, één van de drie voedingsstoffen die energie aan het lichaam leveren en zijn heel belangrijk voor het functioneren van het lichaam.

Ze zijn nodig om vitamines A, D, E en K (ook wel vetoplosbare vitamines genoemd) op te nemen uit voeding.

 

Gezonde vetten zijn even belangrijk als groenten en fruit, je hebt ze elke dag nodig.

 

Veel mensen denken bij ‘vet’ aan ‘ongezond’, maar vetten zijn juist belangrijke bouwstoffen voor het lichaam en hebben heel veel belangrijke functies. 

 

Voorbeeld: 

Tegenwoordig is het vetvrije stomen van groenten helemaal ‘in’, omdat dit gezonder zou zijn dan bakken, maar zonder gezonde vetten neemt je lichaam de voedingsstoffen zoals bijvoorbeeld het lycopeen uit de tomaten, de carotenen uit de wortels en de luteïne uit spinazie niet goed op. 

Dus, stomen is prima, maar sprenkel voor het serveren ook altijd een beetje olie over de groenten.

 

 

De functie van gezond vet

 

Goede vetten zorgen voor:

• Aanmaak energie

• Opname en transport van vitamines A, D, E en K en meer dan 600 andere voedingsstoffen

• Voorbeeld: Zonder voldoende vitamine K wordt Calcium niet opgenomen in de botten en tanden en ontstaan er sneller klachten als tandbederf en botontkalking.

• Bescherming tegen kou

• Bescherming van de kwetsbare organen

• Een verzadigingsgevoel, dus minder snel trek

• Minder bloedglucose-schommelingen

• Smaak van maaltijden 

• Verhoogde weerstand 

• Gezond libido

• Vermindering van depressie en andere psychologische problemen

• Bescherming tegen onvruchtbaarheid, huidproblemen, geheugen- en concentratieproblemen.

 

Gezonde vetten hebben ook een positieve invloed op bloedstolling, ontsteking, gevoeligheid en herstel van ziekte.

 

 

Welke vetten zijn er, welke zijn gezond en welke zijn ongezond?

 

Omdat ik geen wetenschapper ben en de meningen en onderzoeken elkaar nogal tegenspreken, zal ik me er niet aan wagen partij te trekken, maar ik zal van alle vetten de voor en nadelen te benoemen.

 

Er zijn 4 soorten vetten: cholesterol, verzadigde vetten, enkelvoudig onverzadigde vetten, meervoudig onverzadigde vetten. 

 

Cholesterol

Cholesterol wordt door het lichaam zelf aangemaakt, maar ook dierlijke voeding levert cholesterol aan. 

Voor gezonde cholesterolwaarden en dus gezonde hart- en bloedvaten, eet je zoveel mogelijk gezonde vetten.

 

Verzadigde vetten

Verzadigde vetten zijn meestal vetten die op kamertemperatuur hun vaste vorm behouden. 

Verzadigde vetten worden gevonden in dierlijke producten, maar er zijn ook plantaardige verzadigde vetten, zoals bijv. kokosolie of -vet en palmolie. 

We vinden verzadigde vetten verder zowel in zoete producten (gebak, koekjes, chocolade, roomijs, roomboter, melkproducten) als in zoute producten (worst, kaas, (vet) vlees, chips).

 

Er wordt al jaren geroepen: Onverzadigd vet is Oké en Verzadigd vet is Verkeerd. maar dit is inmiddels alweer achterhaald door verschillende wetenschappelijke onderzoeken.

 

Moedermelk bijvoorbeeld bestaat voor ruim 50% uit verzadigd vet, dit vetgehalte wordt bijna niet beïnvloed door wat de moeder eet of drinkt. Moedermelk bevat vele voedingstoffen, vitaminen, antistoffen, weerstandverhogende stoffen en verteringsenzymen.

 

Ook volle melk van (liefst grasgevoede) dieren bevat veel verzadigde vetten, maar daardoor ook veel meer voedingsstoffen dan de magere versie die minder verzadigde vetten bevat.

 

Verzadigd vet is zeer stabiel en valt ook bij verhitting niet uiteen in schadelijke stoffen. 

De rijkste bron van verzadigd vet is kokosolie of palmpitolie.

 

Rode palmolie

Extra vierge rode palmolie is uniek door haar rijkdom aan vitamine E en carotenen. Rode palmolie bevat maar liefst 10 keer zoveel caroteen als worteltjes en 30 keer zoveel caroteen als tomaten. Deze plantstoffen zijn bijzonder goed voor de ogen en de huis en vooral ook voor de prostaat. Bovendien is rode palmolie goed voor hart, vaten en longen en beschermt het de huid tegen veroudering en beschadiging door de zon.

 

Kokosolie/boter

Extra vierge kokosolie geeft 10% minder calorieën dan andere vetten, verhoogt de calorieverbranding, vermindert hongeraanvallen, geeft direct energie, wordt niet opgeslagen als vet en is bovendien zeer licht verteerbaar. Kokos is een natuurlijk antibioticum, dood virussen, bacteriën en schimmels en versterkt de maag en darmen. Hoe meer kokos je gebruikt, hoe hoger de weerstand.

 

Conclusie

Gebruik om in te bakken en voor op het brood bijvoorbeeld ongeraffineerde extra vierge kokosolie, rode palmolie of geklaarde bio roomboter als een gezonde verzadigde vetkeuze. 

 

‘Extra vierge’ betekent: Zo puur mogelijk. Maar let op, als er ‘geraffineerd’ bij staat, betekent dit dat het grootste deel van de olie bewerkt en dus ongezond is.

 

Onverzadigde vetten

Deze vetten zijn vloeibaar en komen vooral voort uit plantaardige producten.

Onverzadigde vetten bevatten veel belangrijke vetzuren en vitamine E. Voorbeelden van  vetzuren zijn oliezuur (Omega-9), linolzuur (Omega-6) en linoleenzuur (Omega-3).

Deze onverzadigde vetzuren kan het lichaam niet zelf kan maken, je moet ze uit de voeding halen. 

We vinden onverzadigde vetten vooral in plantaardige olie, in wilde vette vis zoals zalm, makreel, haring, sardientjes, tonijn, ansjovis en sprot, maar ook in noten, rozijnen, gedroogde zuidvruchten en groene bladgroenten.

 

Er zijn twee categorieën onverzadigde vetten: enkelvoudige onverzadigd en meervoudige onverzadigd. 

 

Enkelvoudig onverzadigd

Enkelvoudig onverzadigd vet (Omega-9) komt voor in olijven, olijfolie, pinda’s en de meeste noten.

Enkelvoudig onverzadigd vet, heeft -net als verzadigd vet- maar één bindingsmogelijkheid en is daarom goed te verhitten. 

 

Meervoudig onverzadigd

Meervoudig onverzadigd vet (Omega-3 en Omega-6) komt voor in zaden, zonnebloemolie, lijnzaadolie, sesamolie, saffloerolie, tarwekiemolie, walnoten en vette vis. 

Meervoudig onverzadigd vet heeft meerdere binding mogelijkheden. Nadeel van deze meervoudige bindingsmogelijkheid is, dat er snel schadelijke en kankerverwekkende stoffen kunnen ontstaan bij verhitting. 

 

Let op

Omega-3/-6 is gevoelig voor licht, temperatuur en zuurstof, waardoor het product snel gaat oxideren en de kwaliteit en betrouwbaarheid van het product achteruit gaat.

Wanneer Omega-3/-6 oxideert op de huid, ontstaan er pigmentvlekken, bij oxidatie in de hersenen, ontstaat er dementie en bij oxidatie in de aders, ontstaan er hart- en vaatziekten.

Koop daarom olie in een donkere glazen (!) fles en bewaar deze koel.

 

Transvetten

Waar alle onderzoekers het over eens zijn, is:

 

Vermijd zoveel mogelijk geraffineerde 

vetten en transvetten! 

 

Transvetten (of ook wel; gehydrogeneerde vetten) zijn onverzadigde plantaardige vetten die langdurig en op hoge temperatuur zijn verhit of op een bepaalde manier zijn bewerkt (geraffineerd), waardoor de olie van een vloeibare stof in een vaste stof verandert, wat onder andere bij de fabricage van margarines of bij de bereiding van vet voor de banketindustrie gebeurt.

Transvetten vind je in alle margarines, halvarines, geraffineerde olie en saladedressing en in koekjes, snacks, pindakaas, crackers, gebak, cake, donuts, chips, pizza’s etc.

 

De gevaren van transvetten

- Ze geven een grotere kans op allergieën (waardoor o.a. astma tot ontwikkeling kan komen

- Ze verhogen de insuline in het bloed (waardoor o.a. insulineresistentie kan ontstaan)

- Ze verminderen de immuniteit 

- Ze ontregelen de prostaglandinesynthese (geeft o.a. PMS en menopauzale klachten, eczeem)

- Ze bedreigen de normale werking van de geslachtshormonen en kunnen onvruchtbaarheid geven voor mannen en vrouwen.

- Ze verhogen de kans op hart- en vaatziekten doordat ze de ongunstige LDL cholesterol verhogen

- Ze dragen bij tot afname van gezichtsscherpte

- Ze verminderen de moedermelkproductie en de kwaliteit van de moedermelk

- Ze veroorzaken een lager geboortegewicht

- Ze doen groeistoornissen ontstaan bij jonge kinderen

- Ze geven meer kans op ADHD, Alzheimer, Parkinson, depressiviteit, omdat ze de prikkeloverdracht van het zenuwstelsel negatief beïnvloeden

- Ze geven grotere kans op ontstekingen 

 

Conclusie

Een echte gezonde olie heeft géén enkele bewerking of chemische behandeling (raffinage) ondergaan om het product te ontgeuren, te reinigen en/of te bleken.

Gebruik om in te bakken bijvoorbeeld extra vierge olijf- of rijstolie als een gezonde vetkeuze. Eet vis, groene bladgroenten en ook vette noten of neem een notenpasta als broodbeleg. 

 

Tips & weetjes

• Gebruik bij koude bereidingen ook eens andere soorten ongeraffineerde olie die niet verhit mogen worden, zoals koudgeperste lijnolie, walnootolie of bijvoorbeeld pompoenpitolie.
  Verschillende soorten vetten zijn noodzakelijk zijn voor een juiste verhouding tussen de omega 3-,6,- en 9 vetzuren. 

 

Hoe minder een natuurproduct bewerkt is,

hoe meer voedingstoffen het bevat en hoe gezonder het is!

 

• Van álle vetten, gezond of ongezond, kun je aankomen:

 

Krijg je meer vetten binnen dan je lichaam nodig heeft,

dan worden deze vetten als reserve opgeslagen

en kom je aan.

 

• Eén eetlepel bereidingsvet per persoon per dag is voldoende.

• Iedere soort bevat andere vitaminen, mineralen en antioxidanten, dus varieer met verschillende oliesoorten.

• Niet iedere olie is geschikt voor warme bereidingen, als een olie opgewarmd mag worden, wordt dit altijd op het etiket vermeld. 

• Maïsolie, zonnebloemolie, olijfolie, kokosolie, arachideolie, druivenpitolie, sesamolie en koolzaadolie kunnen bijvoorbeeld wel opgewarmd worden, maar pas op voor oververhitting en voorkom hergebruik. 

• Soja-olie, lijnzaadolie, raapzaadolie, hennepolie en walnootolie zijn alleen geschikt voor koude bereidingen.

• Oliën met de gezonde vetzuren (omega 3 en 6) komen in koude bereidingen het beste tot hun recht.

• Olie van de eerste persing (extra vierge) levert de meest pure olie op.  

• Bewaar olie op een donkere, koele plaats, niet bij een verwarming in de buurt. Sommige oliën (tarwekiem-, noten-, lijnzaad- en koolzaadolie) bewaar je het beste in de koelkast.

 

Vetten en endometriose

Oestrogenen spelen een rol in de aanmaak van vet en dragen bij tot vochtretentie (het vasthouden van vocht). Voor een gezond oestrogeenpeil moet je dus je vetpercentage in de gaten houden. Teveel oestrogenen (of te weinig progestron) kan tot gewichtstoename leiden. 

Vet zelf produceert ook weer oestrogeen, waardoor de vetophoping toe kan nemen en er vervolgens nóg meer oestrogeen wordt aan gemaakt.

 

Hoe hoger je vetpercentage, hoe hoger je oestrogeengehalte!

 

Een te laag vetpercentage kan een tekort aan oestrogeen veroorzaken, wat in geval van endometriose gunstig is en kan leiden tot het uitblijven van de menstruatie, maar ook kan zorgen voor bijvoorbeeld haaruitval of botontkalking.

 

Vetzuren en endometriose

Er is in Amerika medisch onderzoek gedaan naar de invloed van Omega-3 vetzuren op endometriose. (bron nr ..).

 

Reden onderzoek

Omdat endometriose een raadselachtige ziekte is en artsen er weinig invloed op kunnen uitoefenen, is er onderzoek gedaan naar de mogelijke verbeteringen van de symptomen bij gebruik van visolie.

Conclusie:

Verbetering van de symptomen door Omega-3 vetzuren, met name door de ontstekingsremmende en pijnbestrijdende werking.

 

Vetten bij pijnlijke menstruaties

Ongezonde vetten stimuleren ook de aanmaak van de zogenaamde slechte prostaglandines. De slechte prostaglandines bevorderen het samentrekken van de baarmoeder, terwijl de goede prostaglandines een ontspannend effect hebben op de baarmoeder. Gezonde vetten stimuleren de aanmaak van de goede prostaglandines.